Wat is stress
Stress is een term die we in het dagelijks leven veel gebruiken. Vaak in combinatie met de drukte in ons leven. Het begrip stress verwijst dan ook naar een de fysieke en mentale spanning die ontstaat als reactie op uitdagende situaties of druk. Deze situaties kunnen variëren van alledaagse stressvolle momenten tot meer ingrijpende gebeurtenissen.
Als deze overbelasting langdurig aanhoud kan de impact ervan groot zijn op de persoon zowel op mentaal als fysiek niveau. De ervaring en perceptie en daarmee ook de impact kan echter sterk wisselen per persoon net als bij trauma. Wat voor de één als een stressvolle gebeurtenis wordt ervaren, kan voor een ander minder stressvol zijn. Factoren zoals persoonlijke gevoeligheid, levenservaringen en veerkracht spelen een cruciale rol in hoe iemand dit ervaart en hier mee omgaat.
Oorzaken
Stress is erg afhankelijk van de persoonlijke factoren en de gevoeligheid voor stress. Daarnaast wordt het veroorzaakt door omstandigheden die het spanning gevoel oproepen zoals:
- Werkdruk zoals hoge werkeisen, strakke deadlines en een veranderende werkomgeving.
- Persoonlijke relaties als conflicten, veranderingen in (partner- of gezins-) relaties of een gebrek aan sociale steun.
- Financiële druk zoals geldzorgen en financiële instabiliteit.
- Gezondheidsproblemen van zowel de eigen gezondheid als zorgen over de gezondheid van dierbaren.
- Levensveranderingen zoals grote levensgebeurtenissen zoals verhuizing, scheiding of verlies van een dierbare. Dit worden ook wel live-events genoemd.
Fysieke kenmerken
Stress kent verschillende uitingsvormen. Fysieke kenmerken zijn bijvoorbeeld:
- Verhoogde hartslag: Stress activeert het sympathische zenuwstelsel, wat zorgt voor een versnelde hartslag en verhoogde bloeddruk.
- Gespannen spieren: Het lichaam reageert door spieren aan te spannen, wat kan leiden tot pijnlijke spanning veelal in het nek- en schoudergebied
- Hoofdpijn: De overbelasting kan spanningshoofdpijn veroorzaken, vaak als gevolg van spierspanning en verhoogde druk (ook weer door vastzittende spieren van nek en schouders)
- Maag- en spijsverteringsproblemen: Het kan leiden tot maagklachten, indigestie en andere spijsverteringsproblemen.
- Veranderingen in eetgedrag: Sommige mensen ervaren veranderingen in eetlust. Dit kan lijden tot overmatig eten of jij verlies van eetlust.
Als het gaat om fysieke klachten slaat het vaak op de zwakke plek van de persoon. Zo zal de één dus meer klachten hebben bijvoorbeeld hoofdpijn en de ander buikpijn. Zal de één meer gaan eten (emotie eten) terwijl de ander sterkt afvalt door een verminderde eetlust.
Mentale kenmerken
Stress heeft ook mentale kenmerken die net als bij de fysieke kenmerken bij de één meer opspelen dan bij de ander. Daarnaast is het bij de één meer extern en bij de ander meer intern gericht. Mentale kenmerken zijn bijvoorbeeld:
- Angst en zorgen: Een veelvoorkomend mentaal kenmerk is overmatige zorgen, piekeren en een gevoel van angst.
- Concentratieproblemen: Het kan de cognitieve functies beïnvloeden waardoor het moeilijk wordt om te concentreren en helder te denken.
- Prikkelbaarheid: Stress kan leiden tot prikkelbaarheid en een verminderd vermogen om stressvolle situaties te verdragen. Het welbekende korte lontje.
- Vermoeidheid: Zowel fysieke als mentale vermoeidheid zijn veelvoorkomende symptomen van langdurige overbelasting.
- Slaapproblemen: Piekeren en zorgen maken kan leiden tot slapeloosheid of verstoorde slaap, wat vermoeidheid veroorzaakt. Een slechte slapen heeft weer een groot effect op het algemene welzijn van de persoon.
Behandelmethoden bij stress
Effectieve behandelingen voor stress richten zich op zowel de mentale als fysieke aspecten. Als behandelmethode kan bijvoorbeeld cognitieve gedragstherapie worden ingezet, ontspanningsoefeningen en mindfulness. Daarnaast kunnen verschillende coachmethoden en schrijftherapie effect hebben op het verminderen van stress. En is het belangrijk om te kijken naar de onderliggende oorzaken, overtuigingen en overlevingsstrategieën.
Tips bij stress
Naast behandeling bij stress kan je uiteraard ook heel veel zelf al doen. Onderstaande tips kunnen je helpen om stress aan te pakken en te verminderen:
- Identificeer wat de stress veroorzaakt: bedenk hierbij wat je stress geeft, wie hier invloed op heeft en wat je eigen aandeel hierin is.
- Zoek steun: praat met vrienden, familie of eventueel een professional over de situatie en vraag waar nodig om hulp om de spanning aan te pakken.
- Beweging: Zorg voor regelmatige lichaamsbeweging. Hardlopen, fietsen maar ook wandelen zijn een goede manier om te helpen spanning niveau te verlagen. Daarnaast ook fysiek actievere sporten als boksen en tennis kunnen helpen om stress te verlagen doordat dit een goede uiting kan geven aan mogelijk niet geuite emoties als boosheid en verdriet.
- Ademhalingsoefeningen: Ademhalingsoefeningen zorgen voor meer ontspanning in het lijf.
- Tijd voor ontspanning: Maak tijd voor activiteiten van ontspanning zoals lezen, wandelen of mediteren. Zoek hierbij iets wat goed bij je past en wat geen druk geeft als een gevoel van moeten.
Stress is onvermijdelijk, maar het beheersen ervan is mogelijk. Door de betekenis van stress te begrijpen, je gevoeligheid te herkennen, de mentale en fysieke aspecten aan te pakken, en gebruik te maken van effectieve behandelmethoden en tips, kun je een gezondere relatie met deze spanning ontwikkelen.
