De trucjes van ons hoofd

Denk hier eens over na:
Weet jij nog wat je vorige week deed om deze tijd? Wat je 3 dagen geleden gegeten hebt? Of wat je aan had vorig weekend?

Ons hoofd heeft een soort verwerkingssysteem. Een deel wordt opgeslagen in het bewuste brein. Een groot deel gaat in het ‘archief’ van het onbewuste brein en een deel is ‘nooit’ het verwerkingssysteem binnen gekomen.

Voorkeurssysteem

Je voorkeurssysteem bepaald wat blijft hangen en wat niet, in dat bewuste brein. Zo kan je goed zijn in namen onthouden en gezichten, weet je precies wat iemand aanhad maar heb je geen idee wat je vorige week deed. Of kan je bijna woordelijk gesprekken reproduceren maar loop je straal voorbij je buurvrouw.

Ik ben dus best slecht in namen en gezichten koppelen. Ik zie natuurlijk wekelijks heel veel mensen en heb een groot cliënten bestand. Maar kom ik een cliënt tegen op een andere plek (supermarkt, bij school, winkelcentrum) dan kan het zijn dat ik wel een herkenning heb maar het even niet kan plaatsen of totaal geen herkenning (sorry daarvoor 😳). Krijg ik echter die cliënt in mijn praktijk voor me dan weet ik zo hele stukken van sessies voor me te halen van maanden soms jaren geleden.

Trauma

De meeste mensen hebben waarschijnlijk wel nog hele heldere beelden bij het bericht dat de vliegtuigen de torens invlogen. Maar jouw partner kan de reden van een ruzie 2 jaar geleden compleet vergeten zijn terwijl jij nog precies weet wat er gebeurde.

Echter naast dat er, vaak traumatische, momenten dus heel erg bij kunnen blijven, zijn er ook belangrijke momenten die compleet lijken te zijn verdwenen. En niet omdat ze zogezegd gearchiveerd zijn in het onderbewuste brein. Nee, omdat ze in dat onderbewuste zijn opgesloten in een hele grote kluis, of begraven zijn onder een grote laag zand, om het maar even metaforisch te zeggen.

Als een trauma te heftig is kan het een overlevingsstrategie zijn van ons hoofd, om het maar zo te zeggen, om het trauma weg te bergen waar niemand bij kan. Uit zelfbescherming. Zodat je kan blijven staan.

Dit kan wel eens tot hele vreemde situaties leiden. Denk aan incest in een gezin. Soms herinnert de één wel degelijk wat er is gebeurt en blijft de ander volhouden dat het niet zo is. Terwijl diegene er wel bij was.

Verdraaide herinnering

En dan is er nog een ‘probleem’ met ons hoofd. Dingen kunnen verdraaid worden. Het volgende is vaak wel herkenbaar: Denk maar eens na over hoe jouw school eruit zag vroeger. Je basisschool. Ik herinner me dat als een groot gebouw. Met grote gangen en brede trappen. Grote lokalen en een groot plein. Maar toen ik er jaren later kwam voor een reünie voelde het allemaal zo klein. En in feite is er natuurlijk niets veranderd.

Of denk maar eens aan vroeger, een vakantie. Ik herinner me allerlei beelden van vakanties. Maar ook beelden die ik me logischer wijs niet zou moeten kunnen herinneren. Het zijn foto’s die als herinneringen zijn opgenomen in mijn hoofd of aanvullingen hoe het waarschijnlijk is verlopen. Die mijn herinneringen hebben aangevuld.

Zo weet ik dat ik een keer een schommel tegen mijn hoofd heb gekregen. Vaag weet ik dat ik het halve veld ben over gestrompeld tot ik flauw viel. Niet omdat ik het mij letterlijk herinnerde maar ik lag tenslotte minstens 10 meter verder. Dus het moet wel.
Uiteindelijk heb in ieder geval de rest van die dag op een stretcher bij de tent gelegen. Dit laatste zie ik nog helder voor mij. Van een foto.

Wat we ons herinneren is niet altijd wat er echt gebeurd is. En wat we ons herinneren is selectief. Ons hoofd heeft trucjes om ons te beschermen of om de grote hoeveelheid aan informatie te verwerken. Dat is handig maar kan ook voor problemen zorgen. Besef dat die trucjes er zijn om je te helpen en het ook is hoe je in elkaar zit (wat je voorkeurssysteem is). Maak er op een positieve manier gebruik van (zoals ik in mijn praktijk) maar ga geen discussies over ‘feiten’ aan die mogelijk niet zo feitelijk zijn.